Büyük Selçuklu Devleti

Büyük Selçuklu Devleti – bilinen ilk atası Dukak Bey’dir. Devletin ismi, onun oğlu Selçuk Bey’den gelir. Selçuk Bey, Oğuzların Üçoklar kolunun Kınık boyundandır. 📍

Selçuk Bey’den sonra yönetimi Arslan Yabgu üstlenmiştir. Ancak Arslan Yabgu, Gazneliler tarafından esir alınmıştır. Bunun üzerine 1038 yılında Selçuk Bey’in torunları Tuğrul Bey ve Çağrı Bey, tahta geçmiştir. 🌟

Tuğrul Bey, devletin gerçek kurucusu olarak kabul edilir. Çünkü ilk teşkilatlanma ve Anadolu’ya yönelik fetih hareketleri bu dönemde başlamıştır. Ayrıca 1038’de Nesa ve Serahs savaşlarında Gazneliler mağlup edilmiştir. Böylece Horasan ele geçirilmiştir.

🕌 Tuğrul Bey, Nişabur’da tahta çıktı, kendi adına hutbe okuttu ve Selçuklu Devleti’nin bağımsızlığını ilan etti. Bu nedenle Nesa Savaşı, Büyük Selçukluların Gaznelilere karşı kazandığı ilk büyük zaferdir.

📌 1040 yılında yapılan Dandanakan Savaşı, dönemin en önemli gelişmelerinden biridir. Bu savaşın temel nedeni Selçukluların Horasan’a egemen olma isteğidir. Ordunun yönetimi ve savaş taktikleri sayesinde büyük bir zafer kazanılmıştır. Bu zaferle Gazneli Devleti çöküş sürecine girerken, Büyük Selçuklu Devleti resmen kurulmuştur.

⚔️ 1048’deki Pasinler Savaşı, Selçuklular ile Bizans arasında gerçekleşmiştir. Bu savaş, iki devlet arasındaki ilk savaştır ve Selçukluların Bizans’a karşı kazandığı ilk büyük zaferdir. Tuğrul Bey’in zaferi sonrası Bizans yıllık vergiye bağlanmış, Gürcü Kralı esir alınmıştır. Ayrıca İstanbul’daki camide Abbasi halifesi ve Tuğrul Bey adına hutbe okunması kabul edilmiştir. Böylece Anadolu’nun fethi hız kazanmıştır.

📍 Tuğrul Bey, 1055’teki Bağdat Seferi ile Şiî Büveyhoğulları’nı yıkarak Abbasi halifesini baskıdan kurtarmıştır. Bu gelişmenin ardından halife Kaim bi Emrillah, Tuğrul Bey’i “Doğu ve Batı’nın Sultanı” ilan etmiştir. Böylece ilk kez din işleri halifeye, devlet işleri ise sultana bırakılmıştır. Artık Selçuklular, İslam dünyasının koruyucusu konumuna yükselmiştir. 🕋

🛡️ Sultan Alparslan Dönemi ve Malazgirt Zaferi

Sultan Alparslan döneminde Anadolu’nun fethi hız kazandı. 📈 Adsız Bey komutasındaki seferlerle Azerbaycan, Irak ve Suriye bölgeleri Türk yurdu hâline geldi. Ayrıca, asıl adı Ebu Ali Hasan olan Nizamülmülk, Sultan Alparslan tarafından vezirlik makamına getirildi.

🏰 Alparslan, Kars ve Ani Kalesi’ni ele geçirdi. Bu başarısı üzerine Abbasi Halifesi Kaim bi Emrillah, ona “Ebu’l-Feth” yani fetihlerin babası unvanını verdi. Bu gelişme, Alparslan’ın İslam dünyasındaki saygınlığını artırdı.

⚔️ Malazgirt Savaşı’na gelecek olursak, bu savaş Büyük Selçuklu Devleti ile Bizans İmparatorluğu arasında gerçekleşti. Temel sebep, iki tarafın Anadolu’ya hakim olma isteğiydi. Savaşta, Bizans ordusundaki Peçenek ve Uz birlikleri Selçuklu tarafına geçince, Bizans ağır bir yenilgi aldı. ⚔️

📌 Bizans İmparatoru Romen Diyojen, savaş sonunda esir alındı. Bu zaferin ardından:

✅ Anadolu’nun kapıları Türklere açıldı
✅ Türk göçleri hız kazandı
✅ Türkiye tarihi başladı
✅ Bizans’ın İslam dünyasına baskısı azaldı
✅ Haçlı Seferleri’nin başlamasına zemin hazırlandı
✅ Komutanlar Anadolu’da ilk Türk beyliklerini kurdu

Sultan Alparslan, komutanlarına fethedecekleri toprakları vaadetti. Böylece, Anadolu’nun fethi ve Türkleşmesi hızlandırıldı.

👑 Sultan Melikşah ve Devletin Zirvesi

📜 Sultan Melikşah, “Sultan-ı Azam” yani büyük sultan unvanını kullanan ilk hükümdar oldu. Onun döneminde Büyük Selçuklu Devleti en parlak dönemini yaşadı. Sınırlar genişledi ve devlet bir cihan imparatorluğu hâline geldi.

Ancak içeride bazı tehditler baş gösterdi. En önemlisi, Batınilik mezhebinin faaliyetleri oldu. 🕵️‍♂️ Hasan Sabbah liderliğindeki Haşhaşiler, pek çok devlet adamına suikast düzenledi. Bu saldırıların en dikkat çekeni, vezir Nizamülmülk’ün öldürülmesiydi. 🔪

Bu gelişmeler, devleti olumsuz etkiledi. Üstelik, Sultan Melikşah’ın ölümüyle birlikte taht kavgaları başladı. Bu karışıklıklar, devletin yıkılış sürecini hızlandırdı.

🏴 Sultan Sencer ve Yıkılış Süreci

📉 Selçuklu Hükümdarı Sultan Sencer, 1141 yılında Katvan Savaşı’nda Karahitaylara yenildi. Bu yenilgi devletin dağılma sürecine girmesine neden oldu. Sonuç olarak, 1157 yılında Sultan Sencer’in ölümüyle Büyük Selçuklu Devleti yıkıldı. ⚰️